Rano otkrivanje osoba pod povećanim rizikom za razvoj psihoza
Klinički konstrukt “visoko rizično stanje za razvoj psihoza” ( high-risk state for psychosis (HR)), takođe poznato kao “stanje pod povećanim rizikom za razvoj psihoza” [ARMS], “prodrom” i “stanje ultravisokog rizika”(“ultra-high-risk” [UHR] state) je razvijen da se prepozna prepsihotična faza opisujući ljude koji imaju potencijalno simptome prodromalne faze.
Važnost ovog HR stanja psihoze je prepoznat i čak je bio predložen kao sindrom atenuisane psihoze (attenuated psychosis syndrome), u okviru dijagnostičke kategorije DSM-5.
Ova kategorija je uvedena sa ciljem razvoja terapije i tretmana za prevenciju psihotičnih poremećaja. Naime, njena uloga kao dijagnoze je i dalje predmet diskusije u naučnim krugovim.
Prodromalni simptomi i znaci psihoze se smatraju pleiotropnim i povezani su sa nekoliko potencijalnih ishoda uključujući razvoj nepsihotičnih poremećaja, pre no što su isključivo tipični za razvoj psihotičnih poremećaja.
Pravovremeno započinjanje lečenja bolesti u fazi prodroma (sprečavanje progresije neurotoksične faze psihoze predstavlja, benefit za pacijenta, njegovu porodicu, društvo i sam zdravstveni sistem ( McGorry i sar, 2002).
Dijagnostika faze prodroma psihoza pomoću konstruisanih kliničkih instrumenata, uz identifikaciju mogućih biomarkera kao (neuropsiholoških i kognitivnih ispada, i PET imidžing ) bi mogli da olakšaju predikciju razvoja psihoze i omoguće da rane intervencije budu usmerene na one koji su zaista pod rizikom da obole od psihoze (Howes, 2013).
Mnoge internacionalne organizacije su predložile terapijske vodiče za lečenje prodroma sa naglaskom na monitoring, kognitivno-bihejvioralnu psihoterapiju i socioterapijsku podršku uz ogradu za upotrebu antipsihotika u strogo definisanim situacijama.
Dodatne FMRI studije mogu da pomognu da se uoče pacijenti koji imaju benefit od farmakoterapije (Grimm, 2010). Nekoliko dijagnostičkih instrumenata su dostupni za dijagnostički intervju osoba pod povišenim rizikom za razvoj psihoze:
- The Comprehensive Assessment of At-Risk Mental State (CAARMS) -savremena procena stanja pod povišenim rizikom za razvoj psihoze,
- The Structured Interview for Prodromal Symptoms (SIPS)(including the companion Scale of Prodromal Symptoms [SOPS]) -strukturisani intervju za prodromalne simptome uključujući skalu prodromalnih simptoma
- The Early Recognition Inventory for the Retrospective Assessment of the Onset of Schizophrenia (ERIraos) , Retrospektivna procena pojave nastanka shizofrenije- inventar simptoma za rano prepoznavanje
- The Basel Screening Instrument for Psychosis (BSIP)- Bazelski Skrining instrument
Vise o prevenciji i ranom otkrivanju osoba pod rizikom za razvoj psihoza mozete procitati na nasem BLOGU: